Podczas Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie poruszono temat ochrony konsumentów na rynku bankowym i wyzwań związanych z prawem. Paneliści omawiali wzrost znaczenia praw konsumentów oraz problemy wynikające ze spornych umów kredytowych.
Odpowiedzialność konsumenta a obowiązki banków
Dyskusja skupiła się na pytaniu, gdzie kończy się odpowiedzialność klienta, a zaczynają obowiązki instytucji finansowych. Pytanie otworzyła Iwona Gajek z BNP Paribas, zastanawiając się, czy klient, który nie przeczytał umowy, zasługuje na pełną ochronę prawną. Jednak przedstawiciele urzędów i regulatorzy jasno podkreślili, że to bank ma obowiązek przekazywać jasne i rzetelne informacje, niezależnie od ostrożności konsumenta.
Wpływ organizacji konsumenckich i ich rola w ochronie frankowiczów
Pełnomocniczka ministra ds. ochrony praw konsumentów, dr Aneta Wiewiórowska-Domagalska, podkreśliła znaczenie wzmacniania organizacji konsumenckich. Choć unikała kontrowersji, zaznaczyła, że dialog między sektorem bankowym a organizacjami konsumenckimi jest konieczny, by tworzyć skuteczne rozwiązania. Jednocześnie wskazała na krytykę kancelarii i kredytobiorców, co wzbudziło emocje wśród frankowiczów.
Transparentność i konsultacje z konsumentami – wyzwania
Mimo działań pełnomocniczki, Ministerstwo Sprawiedliwości nie angażuje szeroko konsumentów w proces tworzenia prawa, preferując zamknięte spotkania z ekspertami i przedstawicielami banków. Konsumenckie uwagi podczas otwartych konsultacji często są ignorowane lub dyskredytowane jako inspirowane przez kancelarie prawne.
Firmy skupujące wierzytelności – problem i kontrowersje
Przedstawicielka BNP Paribas zwróciła uwagę na niskie zaufanie konsumentów do banków oraz na działalność firm skupujących wierzytelności za ułamek wartości długu. Prezes UOKiK podkreślił, że to konsekwencja działań banków i że takie firmy często umożliwiają konsumentom uniknięcie długich procesów sądowych. Jednak zaznaczył, że banki ponoszą odpowiedzialność za sytuację na rynku i powinni oferować klientom lepsze warunki, zamiast narzekać na podmioty skupujące długi.
Prawne dylematy cesji wierzytelności
Adelina Prokop z Clifford Chance wskazała na problem ochrony konsumenta przy cesji wierzytelności, zwracając uwagę, że dług wobec banku nie jest przenoszony razem z roszczeniem. Zwróciła też uwagę na trudności z prawem potrącenia i zgodność takiej cesji z naturą zobowiązania. Szef KNF zauważył, że sądy coraz częściej kierują pytania do TSUE dotyczące cesji, co świadczy o dostrzeganiu nieprawidłowości. Dr Wiewiórowska-Domagalska podkreśliła, że prawo do zbycia roszczeń nie może być ograniczone, ale jednocześnie sądy reagują na nieuczciwe praktyki.
Sankcje za kredyt darmowy – różne stanowiska
Prezes UOKiK ocenił sankcje jako skuteczne narzędzie, które zmusza banki do przestrzegania prawa. Podkreślił jednak, że sankcje powinny być stosowane z rozwagą i możliwość ich złagodzenia jest potrzebna. Z kolei przedstawicielka BNP Paribas zaprzeczyła, że banki unikają odpowiedzialności.
UOKiK skrytykował sektor za opieszałość, która sprzyjała rozwojowi firm odszkodowawczych. Jednocześnie podkreślił, że sądy nie zawsze przesadzają z sankcjami, choć czasem zdarza się nadinterpretacja.
Wsparcie rządu i brak zmian w postawie banków
Rząd opowiedział się po stronie banków, m.in. wysyłając do TSUE opinie korzystne dla sektora oraz odwołując Rzecznika Finansowego, który sprzyjał konsumentom. Nawet pełnomocniczka ministra łagodziła krytykę wobec praktyk rynkowych banków, kwestionując abuzywność klauzul WIBOR.
Panel potwierdził, że banki nadal unikają przyjęcia odpowiedzialności i przedstawiają siebie jako ofiary. KNF i Ministerstwo Sprawiedliwości starają się nie antagonizować stron, natomiast UOKiK wyraził stanowcze krytyczne stanowisko wobec sektora bankowego.
Podsumowanie – czego brakuje?
Bez profesjonalnego wsparcia prawników organizacje konsumenckie mają ograniczoną siłę przebicia. Banki nie wykazują chęci zmian, co pokazuje sytuacja frankowiczów i obecne dyskusje o sankcjach za kredyt darmowy. Brak dialogu z klientami trwa już zbyt długo, a transparentność i rzetelna informacja pozostają wyzwaniami dla sektora bankowego.